به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پدیده مهاجرت نخبگان و ادامه تحصیل جوانان ایرانی هم یکی از موضوعاتی است که شاید در نگاه اول ارتباطی با جمعیت کشور نداشته باشد اما در اصل یکی از موضوعاتی است که در موضوعات جمعیتی بسیار حائز اهمیت است. مهاجرت نخبگان علاوه بر از دست رفتن فرصت‌های پیشرفت علمی و فناورانه به دلیل اینکه اکثر این نخبگان در سنین جوانی هستند؛ آسیب دیگری را در موضوع جمعیت به کشور خواهد زد.
بسیاری از جوانانی که می‌توانستند در کشور اقدام به زادآوری کرده و در افزایش جمعیت کشور و جلوگیری از پیری آن مؤثر باشند؛ عزم ترک وطن کرده‌اند. در کنار تمامی ناکارآمدهای و کمبودها و آماده نبودن شرایط برای فعالیت نخبگان و بازگشت نخبگانی که پیش از این مهاجرت کرده‌اند؛ رسانه‌های غربی و دشمنان ملت ایران سعی دارند تا با تبلیغات مسموم خود و سیاه‌نمایی مطلق از وضعیت ایران، نیروی انسانی و کارآمد کشور را به بیرون از مرزهای کشور هدایت کنند.
مشکلات خرد و کلان مردم به ویژه جوانان روزبه روز بیشتر می شود و دست اندرکاران حکومتی هم درگذشته و حال نه تنها نتوانسته اند از بار مشکلات بکاهند، آنها یا توجه ندارند یا اینکه توجه دارند ولی از پذیرش واقعیت ها امتناع می ورزند. جهان امروز نسـبت به دهه های قبل تفاوت اساسی و معنادار کرده است.
ذائقه افراد جوامع به ویژه جوانان نسبت به گذشته تغییر ماهوی کرده و بسیاری از افراد به لحاظ فکری به جای اینکه به سرزمین خاص تعلق داشته باشند یا نسبت به آن تعصب بورزند، خود را شهروند جهان شمول می بینند و به دلیل رشـد وسایل ارتباط جمعـی و شبکه ای شدن جوامـع بشری، عموم افراد جامعه به ویژه نخبگان با بهره گیری از قاعده هزینه-فایده حساب می کنند که زندگی و آینده شان در ایران بهتر تأمین می شود یا در دیگر کشورها. متأسفانه تب مهاجرت آن هم به سوی کشوری غربی به ویژه کانادا و امریکا بالاست.
شگفت اینکه با توجه به اتحاد استراتژیکی که ایران با شرق به ویژه روسیه و چین دارد قبله آمال جوانان، نخبگان دانشگاهی غرب است نه شرق. به همین دلیل مقابل سـفارت خانه های غربی صف مهاجرت دیده می شـود اما مقابل سفارت خانه های چین و روسـیه نخبه ای برای مهاجرت دیده نمی شود. جامعه شناسان، روانشناسان، اقتصاددانان و سیاسیون بر این عقیده اند که وقتی جوان احساس می کند آینده خوب پیش رو ندارد و یا در جای دیگر از احترام بیشتر برخوردار است، حقوق درآمد بهتر دارد و مهم تر اینکه در زندگی شخصی او دخلات نمی شود به این نتیجه می رسد که از کشور برود.
این اتفاق در حالی در کشـور افتاده که در دنیای مدرن سرمایه انسـانی Capital Human بزرگ ترین مؤلفه برای توسعه به حساب می آید. خروج نیروی انسانی که با پول نفت و مالیات ایرانی ها آموزش دیده و تخصص کسب کرده اند برای حال و آینده کشور یک خسارت جبران ناپذیر اسـت. گزارش پیش رو به این موضوع می پردازد:
جایگاه ایران در صدور دانشجو:
نگاهی به جدول وضعیت ماندگاری، خروج و بازگشت برگزیدگان کنکور و المپیادی ها نشان دهنده رغبت به ماندگاری آنها در خارج از کشور است.تحلیل آمار دریافتی از اداره گذرنامه در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا مرداد ۱۳۹۹ نشان می دهد که ۶.۵۶ درصد از »دارندگان مدال در المپیادهای دانش آموزی«، ۱.۶۹ درصد از »مشموالن بنیاد نخبگان« و ۳.۷۸ درصد از افراد »حائز رتبه های یک تا هزار« آزمون سراسـری در داخل کشور هسـتند.
در میان گروه های مورد بررسـی، به ترتیب المپیادی ها با ۲.۳۷ درصد، مشـمولان بنیاد نخبـگان با ۵.۲۵ درصد و رتبه های یک تا هزار آزمون سراسـری با ۴.۱۵ درصد بیشترین درصـد افراد مقیم خـارج را به خود اختصاص داده اند.جایگاه دانشجوفرسـتی ایران در بازه زمانی ۲۰۰۳ تـا ۲۰۱۲ از رتبه ۲۹ در جهان به درتبه ۱۱ ارتقاء یافته بود که بالاترین جهش رتبه دانشجوفرسـتی ایران در طول دو دهه گذشته بوده است. در بازه زمانی ۲۰۱۲ ت ا ۲۰۱۸ جمعیت دانشـجویان ایرانی در خارج از کشور در تراز ۵۰ هزار دانشـجو ثابت مانده و به رتبه ۱۹ ام تنزل یافته است.
نخبگان به کجاها می روند؟
در سالنامه مهاجرتی که سال گذشته تدوین شده، براساس منابع بین المللی جمعیت مهاجر ایرانی در دنیا در سـال ۱۹۹۰ میلادی، بالغ بر ۸۲۰ هزار نفر بوده اسـت، که این رقم در سـال ۲۰۲۰ میالدی به ۸.۱ میلیون نفر رسیده است، در واقع طی ۳۰ سال گذشته جمعیت مهاجران ایرانی ۲.۲ برابر شده است. البته براساس منابع داخلی دبیرخانه شورای عالی ایرانیان جمعیت مهاجران ایرانی خارج از کشور ۰۴.۴ میلیون نفر برآورده شده که این آمار بر اساس منابع بین المللی قابل راستی آزمایی نیست.
در همین خصوص بهرام صلواتی، مدیـر رصد خانه مهاجرت ایران می گوید: بر اسـاس آمار سـازمان ملل، چهار کشـور آلمان، سوئد، هلند و فرانسه در اتحادیه اروپـا در حال حاضر میزبان بیشـترین تعداد مهاجر متولد ایران هسـتند.)انگلیس به دلیل خروج از اتحادیه اروپا از این لیسـت حذف شده است.
براساس این آمار در سال ۲۰۲۰ ، کشور آلمان با ۱۵۲ هزار و ۵۹۰ مهاجر متولد ایران در جایگاه نخست قرار دارد. به گفته او در سال ۲۰۲۰ بیشترین درخواست ویزای ثبت شده و همچنین تعداد ویزای شنگن صادر شده برای ایرانیان در اروپا، متعلق به کشورهای آلمان، فرانسه و ایتالیا بوده است. لذا کشور آلمان اولین مقصد ایرانی ها برای مهاجرت به اروپاست. انگستان دومین مقصد مهاجرت ایرانی ها در خارج از اتحادیه اروپا است و در حال حاضر حدود ۸۳ هزار و ۵۳۱ نفر ایرانی در این کشور زندگی می کنند.
همچنین استرالیا همواره یکی از مقصدهای اصلی مهاجرت ایرانی ها در همه انواع مهاجرت از جمله مهاجرت کاری بـوده و تعداد کل جمعیت ایرانی ها در استرالیا در این سال ها روندی صعودی داشته است. برگردیم به حرف های فردوسی پور، آنجا که می گوید برای هیچ کدام مان فرش قرمز پهن نشده است، حق با اوست، خصوصا که بازگرداندن نخبگان و نیروی کار ماهر از خارج از کشور به ایران قطعا به فرش قرمز نیاز دارد، به انگیزه برای یافتن جایگاه مناسب، وگرنه چه کسی دلش می خواهد همیشه نقش »دیگری بودن« داشته باشد.
گزارش از محمد جهاد
